Perang Mu'tah berlaku pada sekitar tahun 629 Masihi (8
Hijrah). Rasulullah SAW menghantar tentera seramai 3,000 orang untuk menghadapi
tentera Rom Byzantine yang berjumlah 100,000 orang tentera. Perang Mu’tah
merupakan permulaan kepada kejayaan umat Islam menakluki negara-negara Kristian
selepas itu.
Mu’tah ialah sebuah kampung yang paling dekat dengan wilayah
Balqa di Syam. Jarak antara Mu’tah dengan Baitulmuqqadis hanya dua marhalah
sahaja.
Punca tercetusnya perang ialah apabila al-Harith bin Umair
al-Azdiy yang merupakan utusan Rasulullah SAW untuk menyampaikan surat kepada
pemerintah Busra, telah dibunuh.
Pembunuhan utusan dianggap satu jenayah yang besar; yang boleh diertikan
bahawa musuh telah mengisytiharkan perang. Rasulullah SAW amat marah apabila
berita ini sampai kepada baginda. Lalu, Rasulullah SAW menyiapkan satu pasukan
yang terdiri daripada 3000 anggota tentera untuk menghadapi Syurahbil yang
menjadi pemimpin pihak musuh.
Pasukan ini merupakan pasukan tentera Islam terbesar yang
pernah dikumpulkan. Sebelum itu, hanya dalam peperangan Ahzab sahaja anggota
tentera Islam yang terlibat mencecah angka tersebut.
Baginda melantik tiga orang panglima iaitu Zaid bin Harithah
sebagai penglima utama. Jaafal ibn Abi Thalib sebagai timbalan dan Abdullah ibn
Rawahan sebagai pembantu.
Rasulullah SAW berpesan kepada pasukan tentera Islam supaya
pergi ke tempat pembunuhan al-Harith bin Umair dan mengajak penduduk di sana
supaya memeluk Islam. Jika mereka menerima ajakan itu, hendaklah mereka
dibiarkan dan jika sebaliknya, maka mohonlah pertolongan Allah dan perangilah
mereka.
Dalam perjalanan menuju medan perang, tentera Islam mendapat
maklumat bahawa musuh yang akan ditentang berjumlah hampir 100,000 orang, jauh
lebih besar berbanding 3000 orang di pihak Islam.
Pada peringkat awal, tentera Islam ingin menghatar utusan
untuk memaklumkan tentang jumlah tentera musuh kepada Rasulullah SAW dan ingin
mendapat keputusan daripada baginda sama ada meneruskan perang atau berundur.
Namun, apabila perbincangan mendalam di kalangan tentera
Islam, mereka mengambil keputusan meneruskan perang tanpa perkara itu dirujuk
kepada Rasulullah SAW. Mereka tidak gentar dengan jumlah musuh yang banyak.
Pertempuran berlaku di Karak, yang kini terletak di dalam
negara Jordan. Zaid bin Harithah memegang bendera sambil bertempur dengan
hebat. Beliau menampilkan kejaguhan yang tiada bandingnya. Beliau terus
berjuang sehingga terperosok ke dalam tusukan lembing-lembing musuh, sehingga
akhirnya gugur.
Tatkala itu, datanglah Jaafar bin Abu Talib lalu mengambil
bendera pasukan dan terus berjuang dengan hebatnya. Apabila keadaan peperangan
semakin gawat, beliau terjun dari kudanya dan terus berlawan sehingga terputus
tangan kanannya.
Beliau mencapai bendera dengan tangan kirinya dan terus
berjuang sehingga tangan kirinya pula putus; lalu, dikendongnya bendera dengan
kedua-dua lengannya. Sehingga saat Jaafar terbunuh, beliau masih lagi
mengangkat bendera pasukan Islam.
Apabila Jaafar terbunuh, bendera diambil pula oleh Abdullah
bin Rawwahah. Beliau maju ke hadapan sambil menunggang kudanya. Beliau berjuang
sehinggalah syahid.
Apabila Abdullah terbunuh, tampillah seorang lelaki dari
Bani Ajlan bernama Thabit bin Arqam lalu mengambil bendera pasukan sebagai
penglima buat seketika. Lalu beliau berkata: “Hai, sekalian orang Islam!
Lantiklah seorang untuk menjadi ketua!” Mereka menjawab, “Kamulah ketua!”
tetapi Thabit berkata, “Aku tidak layak.” Lalu, mereka melantik Khalid bin
al-Walid.
Selepas perlantikannya, Khalid bertindak menyusun strategi
bagaimana hendak menyelamatkan tentera Islam daripada diasak hebat oleh tentera
Rom. Khalid berpendapat bahawa adalah perlu untuk beliau melakukan suatu helah
perang demi menggerunkan tentera Rom.
Dengan cara itu, Khalid akan berjaya menyelamatkan tentera
Islam tanpa sebarang gerakan serangan pengusiran yang akan dilancarkan oleh
tentera Rom. Beliau sangat arif bahawa adalah sangat sukar untuk melepaskan
diri dari cengkaman tentera Rom itu jika mereka menyedari keadaan sebenar
tentera Muslimin dan tentulah tentera- tentera Rom akan mengejar mereka.
Justeru, apabila masuk hari kedua peperangan, beliau
mengubah posisi barisan tentera Islam. Disusunnya semula kedudukan mereka di
mana barisan hadapan diletakkan di belakang, dan sayap kanan diletakkan di
sebelah kiri dan sebaliknya. Lantaran itu, apabila tentera Rom melihat barisan
baharu yang dibentuk itu, mereka terpinga-pinga sambil berkata, “Pasukan ini
telah mendapat bantuan!” Maka, timbullah ketakutan dalam diri mereka.
Selepas kedua-dua pihak saling berpandangan dan bertempur
sebentar, Khalid membawa pasukannya berundur sedikit demi sedikit tanpa
mengubah kedudukan sistem tenteranya.
Tentera Rom pula tidak mengejar mereka kerana menyangka
pihak tentera Islam mempunyai suatu strategi perangkap untuk menjerumuskan
mereka ke dataran padang pasir yang luas, Akhirnya pihak musuh kembali ke
negeri mereka tanpa memikirkan usaha untuk mengejar tentera Islam. Tentera
Islam pula berjaya berundur dengan selamat sehingga sampai ke Madinah.”
Dalam peperangan ini, tentera Islam yang gugur syahid ialah
seramai 12 orang, sementara tentera Rom pula tidak diketahui angka kematian di
pihak mereka. Namun, berdasarkan perjalanan peperangan tersebut menunjukkan bahawa
ramai juga daripada kalangan mereka yang terkorban.
Gambar - Masjid Ja'afar Abu Talib, tempat terletaknya makam
sahabat yang syahid masa Perang Mu'tah.
